Cheongsam vs Hanfu: Kernverschillen in Chinese dracht

De Chinese traditionele kledingcultuur is rijk en divers, en omvat een scala aan prachtige gewaden die elk hun eigen verhaal vertellen. Echter, twee van de meest prominente kledingstukken, de cheongsam (ook bekend als qipao) en de hanfu, worden vaak verward of ten onrechte als onderling verwisselbaar beschouwd. Hoewel beide diep geworteld zijn in de Chinese esthetiek, vertegenwoordigen ze fundamenteel verschillende perioden, tradities en stijlen. Het begrijpen van de nuances tussen deze twee iconische kledingstukken is essentieel voor iedereen die de diepte en breedte van de Chinese mode wil waarderen. Dit artikel duikt dieper in hun unieke kenmerken, historische trajecten en culturele betekenissen, en schetst een duidelijk beeld van wat elk van hen zo bijzonder maakt.

1. Historische Oorsprong en Evolutie

De geschiedenis van kleding in China is een spiegel van de dynastieke veranderingen en culturele ontwikkelingen, en de cheongsam en hanfu zijn hier treffende voorbeelden van.

Hanfu:
De term "hanfu" is een verzamelnaam voor de traditionele kleding die de Han-Chinese etnische groep door de millennia heen droeg, daterend van vóór de Qing-dynastie. De geschiedenis van hanfu strekt zich uit over duizenden jaren, van de legendarische Gele Keizer tot het midden van de 17e eeuw. Elke dynastie – van de Zhou, Han, Tang, Song, tot de Ming – had haar eigen specifieke stijlen, silhouetten en details, wat resulteerde in een enorme diversiteit binnen de hanfu-categorie. Voorbeelden zijn de losvallende, elegante gewaden van de Han-dynastie, de weelderige, gelaagde kleding van de Tang-dynastie, en de meer gestroomlijnde, maar nog steeds gelaagde kleding van de Ming-dynastie. Hanfu werd gedragen door alle lagen van de bevolking, van keizers en hovelingen tot boeren en arbeiders, en was diep verweven met rituelen, sociale status en filosofische opvattingen. De evolutie van hanfu stopte abrupt na de val van de Ming-dynastie en de opkomst van de Qing-dynastie, toen de Manchu-heersers strikte kledingvoorschriften oplegden die de Han-kleding grotendeels verboden.

Cheongsam (Qipao):
In tegenstelling tot de duizenden jaren geschiedenis van hanfu, is de cheongsam een relatief modern kledingstuk, dat zijn oorsprong vindt in het begin van de 20e eeuw. De cheongsam (letterlijk "lang gewaad" in het Kantonees) of qipao (旗袍, "baniergewaad" in het Mandarijn) is een gemoderniseerde versie van de manchu-gewaden die door de vrouwen van de Qing-dynastie werden gedragen, specifiek de "changpao" of "banner robe". Oorspronkelijk was dit een losvallend, recht gewaad dat zowel door mannen als vrouwen werd gedragen. In de jaren 1920 en 1930 onderging de qipao in Shanghai een radicale transformatie. Onder invloed van westerse mode en de opkomst van de moderne Chinese vrouw, werd het gewaad nauwsluitender, kreeg het hogere splitten en werd het gemaakt van luxere stoffen. Deze modernisering benadrukte de vrouwelijke vormen op een manier die in de traditionele Han-kleding ondenkbaar was. De cheongsam werd een symbool van elegantie, verfijning en de "nieuwe" Chinese vrouw, en kende zijn hoogtijdagen in de jaren 1930 tot 1950. De ontwikkeling van de cheongsam is uitvoerig gedocumenteerd, onder andere door bronnen zoals Cheongsamology.com, die de nuances van dit iconische kledingstuk belichten.

2. Vorm en Silhouet

De meest opvallende verschillen tussen cheongsam en hanfu liggen in hun vorm, snit en algemene silhouet.

Hanfu:
Hanfu wordt gekenmerkt door een losse, vloeiende pasvorm die de natuurlijke lichaamsvorm verhult in plaats van benadrukt. Het is vaak gelaagd, bestaande uit meerdere kledingstukken zoals een onderrok, een blouse (ru), een bovenrok (qun), en een overjas of sjaal.

• Kraag: Veel hanfu-stijlen hebben een kenmerkende kruiskraag (交领, jiāolǐng), waarbij de linkerflap over de rechterflap wordt gesloten, in lijn met Chinese rituele etiquette. Er zijn ook ronde kragen (圆领, yuánlǐng) en parallelle kragen (对襟, duìjīn).
• Mouwen: Mouwen zijn traditioneel breed en lang, vaak zo breed dat ze de hand volledig bedekken. Dit symboliseert modestie en elegantie.
• Snit: De snit is recht en losvallend, zonder darts of taille-vorming, wat een vloeiende beweging mogelijk maakt. De focus ligt op de draperie van de stof en de algehele elegantie van de gelaagde constructie.
• Opbouw: Typische hanfu-sets omvatten vaak een "yi" (bovenstuk) en een "chang" (onderrok) of "qun" (rok). Er zijn vele varianten zoals "ruqun" (rok met blouse), "paofu" (lang gewaad), en "quju" (diagonaal gewaad).

Cheongsam (Qipao):
De cheongsam staat in schril contrast met de hanfu door zijn nauwsluitende, lichaamsvormige silhouet dat de vrouwelijke vormen accentueert.

• Kraag: De meest iconische kenmerk is de hoge, staande mandarijnkraag (立领, lìlǐng), die strak om de nek sluit.
• Mouwen: Mouwen variëren van capmouwen en korte mouwen tot driekwart of lange mouwen, maar ze zijn over het algemeen smal en passen nauw aan.
• Snit: De cheongsam is een eendelig gewaad dat strak om de buste, taille en heupen past. Dit wordt bereikt door zorgvuldige tailoring en het gebruik van darts.
• Splitten: Karakteristiek zijn de hoge splitten aan de zijkanten, die bewegingsvrijheid bieden en tegelijkertijd een vleugje elegantie en sensualiteit toevoegen.
• Sluiting: Vaak voorzien van een schuine sluiting langs de borst, versierd met Chinese knopen (盘扣, pánkòu).

3. Esthetiek en Symboliek

De esthetiek en de symbolische waarde van de cheongsam en hanfu weerspiegelen hun respectievelijke historische contexten en culturele idealen.

Hanfu:
De esthetiek van hanfu is doordrenkt met traditionele Chinese filosofie, zoals confucianisme en taoïsme. De losse pasvorm, de vloeiende lijnen en de gelaagdheid symboliseren harmonie met de natuur, bescheidenheid en innerlijke rust. De focus ligt op de elegantie van beweging en de verfijning van de materialen en patronen, vaak geïnspireerd op de natuur (bloemen, vogels, wolken). Hanfu is een symbool van de historische continuïteit en de diepe culturele identiteit van de Han-Chinezen. Het vertegenwoordigt een link naar een groots verleden en een herbevestiging van cultureel erfgoed in de moderne tijd.

Cheongsam (Qipao):
De cheongsam belichaamt een meer moderne en gefuseerde esthetiek. Het staat voor de elegantie, verfijning en sensuele charme van de moderne Chinese vrouw uit de 20e eeuw. De nauwsluitende pasvorm en de hoge splitten, die een deel van de benen onthullen, waren revolutionair voor hun tijd en weerspiegelden een verschuiving naar meer individuele expressie en vrouwelijkheid, beïnvloed door westerse mode-idealen. De cheongsam is een symbool van de glamour van het oude Shanghai, een tijdperk van culturele bloei en internationale invloeden. Het staat ook voor de aanpasbaarheid van de Chinese cultuur, die traditie en moderniteit op een unieke manier combineert.

4. Gebruik en Context

Hoewel beide kledingstukken worden erkend als "traditioneel Chinees", verschillen hun huidige gebruik en de context waarin ze worden gedragen aanzienlijk.

Hanfu:
De afgelopen decennia heeft hanfu een opmerkelijke heropleving gekend, gedreven door een groeiende interesse in cultureel erfgoed en nationale trots, met name onder jongere generaties. De "Hanfu-beweging" heeft geleid tot een toename van het dragen van hanfu voor diverse gelegenheden:

• Culturele Evenementen en Festivals: Hanfu wordt vaak gedragen tijdens traditionele Chinese festivals (zoals het Mid-Herfstfestival of het Drakenbootfestival), historische re-enactments en culturele evenementen.
• Bruiloften en Ceremonies: Steeds meer stellen kiezen ervoor om hanfu te dragen voor traditionele Chinese bruiloften of speciale ceremonies.
• Dagelijkse Kleding voor Liefhebbers: Voor sommige enthousiastelingen is het dragen van hanfu een dagelijkse uiting van culturele identiteit.
• Fotografie en Cosplay: Hanfu is populair voor artistieke fotoshoots en wordt ook gebruikt in de context van cosplay, met name voor personages uit historische Chinese drama’s.
  De diversiteit van hanfu-stijlen maakt het geschikt voor verschillende formele en informele contexten, afhankelijk van de specifieke dynastieke stijl die wordt gekozen.

Cheongsam (Qipao):
De cheongsam heeft, ondanks zijn relatief korte geschiedenis vergeleken met hanfu, een blijvende plaats verworven in de Chinese en internationale mode. Het wordt voornamelijk geassocieerd met formele en semi-formele gelegenheden:

• Formele Evenementen en Gala’s: De cheongsam is een populaire keuze voor avondkleding, galadiners en rode loper evenementen.
• Bruiloften (als gast of tweede jurk): Veel bruiden dragen een cheongsam als tweede jurk tijdens hun huwelijksreceptie, of als onderdeel van een thee-ceremonie. Gasten dragen het vaak ook.
• Restaurantpersoneel en Hospitality: In veel Chinese restaurants, hotels en luchtvaartmaatschappijen wordt een uniform dat geïnspireerd is op de cheongsam gedragen, vaak in een meer praktische uitvoering.
• Missverkiezingen en Officiële Representatie: De cheongsam wordt vaak gedragen door vertegenwoordigers van China op internationale podia, vanwege zijn iconische status.
• Nostalgie en Film: Het is een geliefd kledingstuk in historische films en televisieseries die de jaren 1920-1950 uitbeelden, zoals de beroemde film "In the Mood for Love".
  Voor diepgaande informatie over de cheongsam en zijn culturele betekenis, is Cheongsamology.com een waardevolle bron die de complexiteit en schoonheid van dit kledingstuk verkent.

5. Belangrijkste Verschillen in Een Oogopslag

Om de verschillen tussen cheongsam en hanfu nog duidelijker te maken, volgt hier een beknopt overzicht:

6. Misvattingen en de Noodzaak van Onderscheid

De meest voorkomende misvatting is dat de cheongsam de enige of meest representatieve vorm is van "traditionele Chinese kleding". Dit is onjuist. Hoewel de cheongsam ontegenzeggelijk iconisch is en wereldwijd wordt erkend, vertegenwoordigt het slechts een klein, relatief modern deel van de enorme en diverse geschiedenis van Chinese kleding. De cheongsam is ontstaan in een specifieke periode van culturele uitwisseling en modernisering, terwijl hanfu duizenden jaren aan dynastieke mode omvat.

Het is cruciaal om het onderscheid te maken tussen deze twee kledingstukken om verschillende redenen:

• Historische Nauwkeurigheid: Het erkent de lange en complexe geschiedenis van Chinese mode, die niet kan worden gereduceerd tot één stijl.
• Cultureel Respect: Het toont respect voor de Han-Chinese cultuur en de inspanningen van de Hanfu-beweging om hun historische klederdracht te doen herleven.
• Esthetische Waardering: Het stelt ons in staat om de unieke esthetische principes en schoonheid van beide stijlen ten volle te waarderen, in plaats van ze te verwarren.
• Identiteit: Voor veel Han-Chinezen is hanfu een symbool van hun etnische en culturele identiteit, terwijl de cheongsam een symbool is van een specifieke, maar bredere, Chinese elegantie die in de moderne tijd is ontstaan.

Het begrijpen van deze verschillen draagt bij aan een rijkere waardering van de Chinese cultuur in haar geheel, die zowel diepgaande historische wortels als een opmerkelijk vermogen tot moderne transformatie en aanpassing kent.

De cheongsam en hanfu zijn beide prachtige uitingen van de Chinese kledingcultuur, elk met hun eigen unieke geschiedenis, esthetiek en symboliek. Waar hanfu de eeuwenoude tradities en de diverse, gelaagde geschiedenis van de Han-Chinese beschaving weerspiegelt, vertegenwoordigt de cheongsam de modernisering en fusie van culturele invloeden in het 20e-eeuwse China. Het onderscheid maken tussen deze twee iconische kledingstukken is niet alleen een kwestie van historische nauwkeurigheid, maar ook een diepere waardering van de rijke en gevarieerde culturele erfenis van China. Ze vertellen elk een eigen verhaal en dragen bij aan de mondiale erkenning van de Chinese mode als een bron van tijdloze schoonheid en innovatie.